Tageldimde / Middlegate / Dimdeltage / Gtlaeddmi / Magdeltied / Ieaemddlgt/

De kunstenaar Julia Krause Harder heeft een bijzondere interesse in de Matterhorn, de iconische berg in de Alpen die de grens vormt tussen Zwitserland en Italië. Ze heeft het erover dat ze die berg nodig heeft, om overeind te blijven staan : ‘Ich brauche Der Berg zum stehen bleiben’. De  kunstenaar werkt in Atelier Goldstein in Frankfurt waar ze naast indrukwekkende dinosaurus sculpturen, zich omringt met tekeningen, textielcollages en maquettes van ‘haar’ berg. Om recht te blijven staan dus! Tageldimde/Middlegate is een tentoonstelling met werken die vermoedelijk gemaakt zijn om overeind te blijven, of om de toeschouwer rechtop de wereld in te laten kijken.

Tijdens het proces van het samenstellen van deze tentoonstelling is Rebecca Solnit’s boek ‘A Field Guide to Getting Lost’ van groot belang geweest. Het boek lijkt wel de partituur of de denkbeeldige handleiding van de tentoonstelling. De reeks autobiografische essays uit 2017 zijn Solnit’s bespiegelingen over het idee van mentaal of fysiek verdwalen, over zich verliezen dus. Solnit exploreert thema’s als onzekerheid en verlies, herinnering en plaats. Ze schrijft er onder meer over de eerste Europeanen op het Amerikaanse continent en hoe ze in een ongekend gebied met een andere fauna en flora hebben rondgetrokken, maar ook over het blauw van het landschap in de verte en hoe kunstenaars daar zijn ingetrokken. Solnit haalt ook het Tibetaanse woord ‘Shul’ aan, wat zoveel betekent als een spoor dat blijft nadat degene die het gemaakt heeft voorbij is gegaan. Of beter nog : de impressie van iets dat er vroeger was.

Elk kunstwerk in deze tentoonstelling wordt beschouwd als een spoor van iets dat geweest is. Het wordt beschouwd als een imprint van een houding, identiteit, crisis, geestestoestand, denkbeeld, utopie, droom, trauma, overweging, handeling, intentie,…. Het kunstwerk neemt de plaats in van een moment dat voorbij is maar dat elastisch uit te rekken is tot het oeuvre dat een kunstenaar ontwikkelt. Het kreeg betekenis op één bepaald ogenblik wanneer het gemaakt werd, maar dat herhaalt zich telkens wanneer je er opnieuw naar kijkt. Op die manier worden ook de toeschouwers meegenomen in dit rekbare spel van tijd en betekenis. Om even Alvaro de Campos zijn woorden te lenen : Eenzelfde ding zijn op alle mogelijke manieren tegelijk, in zich het hele mensdom realiseren van alle ogenblikken, in één vervloeiend, overvloedig, volledig en ver verwijderd ogenblik.

Voor wie het echt wil kan ‘Shul’ beschouwd worden als het onderwerp van de tentoonstelling, maar eigenlijk is ‘Shul’ het spoor dat elk werk in de tentoonstelling met elkaar verbindt. Het is een zienswijze en een methode die door heel de tentoonstelling wordt gehanteerd. Zo draagt ook Tagledimde/Middlegate sporen in zich van de tentoonstelling die tien jaar geleden plaats gevonden heeft, maar probeert het vooral nieuwe ervaringen te creëren, mogelijkheden te verkennen in het veld van het onzekere. We beslisten om in de tentoonstelling de kunstwerken niet te voorzien van een label met de naam van de kunstenaar. Zo nodigen we  de toeschouwer uit om de sporen van de makers te lezen, af te tasten, te bevragen. Dat vraagt een inspanning, maar dat engagement beschouwen we als de echte toegangskaart tot deze tentoonstelling en de collectie kunstwerken. Zoals bij elke tentoonstelling wordt de bezoeker daarbij geholpen met bezoekersinformatie, tekstmateriaal en duiding die de interpretatie en appreciatie van een werk vooraf al bepaalt en vaak insnoert en wurgt. De expert neemt al een ruim voorschot op de unieke rol die de toeschouwer heeft bij het activeren van een kunstwerk. In Dimdeltage/Middlegate luistert en noteert de expert. De bezoekersinformatie is het resultaat van gesprekken met een aantal inwoners van Geel met zeer verschillende sociale en demografische achtergrond. Het is de onzekerheid van hun kijken dat de handvaten levert voor de bezoekers van de tentoonstelling. Net als de opvang van geesteszieken sinds jaar en dag in Geel gebeurt door samen te leven, willen we Magdeltied/Middlegate laten bestaan door samen te kijken.

Even terug naar de berg die ons overeind houdt. Voor Jan Hoet (1936-2014), oprichter en directeur van het S.M.A.K., waren het kunstenaars die hem overeind lieten staan, en de overtuiging dat een museum voor hedendaagse kunst de ideale reflectiekamer is om over kunst en leven na te denken. Het is in 2013 dat hij de eerste editie van Middlegate samenstelde. Jan Hoet leefde in Geel tot hij twaalf was, zijn vader was er psychiater. Hij heeft het leven en de traditie van de gezinsverpleging in Geel gekend en geleefd. De eerste editie van Middlegate had dan ook indirect een biografische geladenheid en vormde een genereuze invitatie om kunst met diverse persoonlijke, maatschappelijke en culturele oorsprong te tonen en te verenigen in één tentoonstelling. Het handgeschreven voorwoord van Jan Hoet voor de publicatie van Middlegate 2013 was compact, een zin als een zucht, een overtuiging over wat de functie van een tentoonstelling zou kunnen zijn : ‘de zoveelste tentoonstelling die ons mogelijks de kans biedt onze oordelen en vooroordelen te testen’.

Tien jaar later is die zin nog steeds toepasselijk. In tien jaar tijd is de wereld bijzonder veranderd en is de Matterhorn 15cm hoger. Wie had er bijvoorbeeld 10 jaar geleden durven denken dat er terug een dreigende oorlog zou zijn op het oude continent Europa? Of tot vandaag weten we niet wat de werkelijke maatschappelijke, sociale en economische gevolgen zijn van de twee jaar durende covid-pandemie. De oorlog en de pandemie zouden de accolades kunnen zijn van een panoplie van zichtbare en onzichtbare verschuivingen in de wereld waarvan we deel uitmaken. Bijna alles verandert, behalve de mens. Wat diezelfde maar veranderde wereld bijzonder kenmerkt is een atmosfeer van angst, onverschilligheid en onzekerheid. Deze triade van gevoelens beheerst de politiek, onze relatie met en tot onze omgeving, en ondermijnt onze belangstelling voor het ongekende. We zoeken zekerheid in dat wat we kennen en herkennen, en bouwen nieuwe muren op plaatsen waar ze jaren geleden gesloopt zijn. Oordelen gebeurt met digitale snelheid en oppervlakkigheid, en vooroordelen worden als waarheid versluierd manipulatief ingezet. Weten en denken wordt uitbesteed aan het internet, wat ons als mens tot hulpeloze solitaire wezens maakt.

‘Een goed mens te zijn is een soort openheid hebben naar de wereld, het vermogen om onzekere dingen buiten jouw controle te vertrouwen die je verweesd kunnen achterlaten’ vertelt de Amerikaanse filosofe Martha Nussbaum. Er moeten maar een paar woorden in de zin van Nussbaum worden veranderd, en de intentie van Leimgadted/ Middlegate is neergeschreven. Onzekerheden, openheid en vertrouwen! Het nonsensicale anagram Tageldimde brengt ons onmiddellijk in een omgeving van onzekere dingen. De letters dragen de herinnering van de eerste editie van Middlegate, maar vormen vooral een ouverture naar wat voor ons ligt, de toekomst als nevel. Het is een uitnodiging om niet in categorieën te kijken en te denken. Een poging  om de categorieën die we moeilijk kunnen los laten poreus en vloeibaar te maken. Het is met rotsvaste overtuiging dat we de klassieke dialectiek die vaak wordt neergezet in tentoonstellingen in een context als deze van Geel vermijden, negeren, zelfs als verdacht en onvruchtbaar beschouwen. Tageldimde/Middlegate is in die mate iconoclastisch dat het de muren van de geformateerde verwachting ten overstaan van de kunstenaar en zijn werk sloopt. In plaats van ons ter verschansen achter vaste stellingen  geven we zuurstof aan het beeld of kunstwerk als vitaal spoor van een artistiek bestaan.

Dlamgeidte/Middlegate is een tentoonstelling gemaakt zoals Edmund De Waal een tentoonstelling omschrijft in zijn boek ‘Brieven aan Camondo’ : het plezier om dingen naast elkaar te zetten. En te kijken.’

We hebben nadrukkelijk afstand genomen van de vaste posities die we al te vaak denken nodig te hebben om de wereld te begrijpen en zijn verdwaald in het gebied daarbuiten, op zoek naar sporen. Tijdens het verdwalen hebben we kunstenaars opgezocht in binnen- en buitenland. Soms zijn kunstenaars in hun werkplaats of atelier meermaals bezocht. Daarbij was internationale wisselwerking en dialoog met verschillende werkplaatsen en netwerken van bijzonder belang. In de aanloop naar de tentoonstelling zijn zo de volgende werkplaatsen bezocht : ActionSpace (Londen), La Tinaia (Firenze), Blu Cammello (Livorno), Atelier Goldstein (Frankfurt am Main), La S (Vielsalm), KAT 18 (Köln), Yellow Art (Geel) en Créahm Bruxelles (Brussel). Van alle werkplaatsen en bezochte ateliers hebben kunstenaars en hun werk de weg gevonden naar de tentoonstelling. Twee kunstenaars hebben een specifieke opdracht gekregen. Zo maakt Marie Zolamian nieuw werk na intensieve research in het archief van het OPZ, en realiseert Nnena Kalu gedurende haar verblijf in Geel een nieuwe monumentale sculptuur. De rijke collectie van het S.M.A.K. was een dankbare bron om aan het denken van de tentoonstelling verwante werken uit te selecteren.

Pierre Muylle & Philippe Van Cauteren

Deelnemende kunstenaars : 

Ashley Anjuyn, Aysha e Arar, Lysandre Begijn, Ben Benaouisse, Marianne Berenhaut, Danny Bergeman, Julius Bockelt, Guido Boni, Elke-Andreas Boon, Della Calberson, Misleidys Francisca Castillo Pedroso, Klaus Compagnie, Lia D Castro, Eric Derkenne, Julien Detiège, Kasper De Vos (ism Yellow Art), Alain Elsen, Angela Fidilio, Maurizio Fontanelli, Irène Gérard, Giga, Gauthier Hubert, Nnena Kalu, Alexis Lippstreu, Jennifer Lohrmann, Bouddha Mabudi, Tomasz Machciński, Andreas Maus, Alessandra Michelangelo, Juan Muñoz, Armineh Negahdari, Jockum Nordström, Henrik Olesen, Laure Prouvost, Guy Rombouts, Franz von Saalfeld, Manuela Sagona, Franca Settembrini, Riccardo Sevieri, Pieter Slagboom, Harald Stoffers, Javier Téllez, Dominique Théâte, Ante Timmermans, Dennis Tyfus, Guy Van Bossche, Nanou Vandecruys Hidde Van Schie, Sandra Vásquez de la Horra, Ria Verhaeghe, Hervé Yamguen, Cristof Yvoré, Artur Żmijewski, Marie Zolamian

Alle praktische info vind je via deze link.